Advies Wetsvoorstel met één stem meer keus
Het hoger aantal ondersteuningsverklaringen dat nieuwe politieke partijen moeten overleggen voor verkiezingsdeelname wordt beperkt. Dit volgt uit het wetsvoorstel met één stem meer keus. ATR constateert dat het voorstel niet duidelijk maakt wat de aard en omvang is van het versplinteringsprobleem dat het wil oplossen. Ook is onduidelijk of minder belastende alternatieven zijn afgewogen, zoals een verlaagde voorkeursdrempel en digitale ondersteuningsverklaringen. Dit schrijft ATR in een advies aan de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK).
Wetsvoorstel
Het wetsvoorstel met één stem meer keus is een gewijzigde versie van het wetsvoorstel Burgerforum kiesstelsel uit 2021. Zowel het oude als het gewijzigde wetsvoorstel heeft tot doel de band tussen kiezer en gekozene te versterken. Het voorstel is aangepast naar aanleiding van kritische adviezen van onder andere de Raad van State en ATR.
Eén van de wijzigingen is om het verplichte aantal ondersteuningsverklaringen voor nieuwe politieke partijen minder te verhogen. Het voorstel was dit aantal van 600 naar 5.000 te verhogen voor een partij bij de Tweede Kamerverkiezingen. Het voorstel is nu dit te aan te passen tot 1.200.
Nut en noodzaak wijzigingen niet duidelijk
Het college constateert dat het voorstel duidelijker is over welk versplinterings-probleem het wil aanpakken. Het gaat daarbij om het beperken van het aantal kleine partijen met een beperkte aanhang dat wil deelnemen aan verkiezingen. Niet duidelijk is wat de aard en omvang is van dit probleem. Ook is niet duidelijk of de verhoging van het aantal ondersteuningsverklaringen dit probleem gaat oplossen. Het advies is om nut en noodzaak te verduidelijken in de toelichting.
Minder belastende alternatieven niet beoordeeld
Uit de toelichting blijkt dat enkele door ATR aangedragen minder belastende alternatieven niet zijn overwogen. Het gaat bijvoorbeeld om de digitalisering van ondersteuningsverklaringen. Ook zou een verlaging van de huidige voorkeursdrempel een minder belastende optie zijn voor de voorgestelde kandidaatsstem en lijststem. ATR adviseert de minder belastende alternatieven alsnog te beoordelen en de uitkomst hiervan te motiveren in de toelichting.
Regeldrukanalyse onvolledig
Tot slot constateert ATR dat de analyse van de regeldrukeffecten onvolledig is. Zo maakt het voorstel niet duidelijk wat de regeldrukgevolgen zijn voor politieke groeperingen en kiezers. Hierdoor is ook niet duidelijk of het wetsvoorstel het doel realiseert om de lastendruk voor politieke groeperingen te beperken. Het college adviseert de regeldrukanalyse bij het voorstel compleet te maken conform de Rijksbrede methodiek.