Voorstel transparantieverplichtingen politieke partijen onvoldoende uitgewerkt
De regeldrukeffecten en de werkbaarheid van nieuwe transparantie-verplichtingen voor politieke partijen zijn onvoldoende uitgewerkt. Ook zijn enkele minder belastende opties niet overwogen. Door deze tekortkomingen kan de proportionaliteit van het wetvoorstel niet worden beoordeeld. Dit schrijft ATR in een advies over de voorgestelde Wet op de politieke partijen aan de minister van Binnenlandse Zaken.
Effectiviteit onzeker door ontwijking
Het kabinet wil dat politieke partijen gaan voldoen aan nieuwe transparantie-eisen. Zo moeten landelijke partijen voortaan politieke advertenties melden bij een nieuwe Autoriteit. Decentrale politieke partijen dienen giften vanaf 50 euro te registeren en giften vanaf 200 euro moeten openbaar worden. Het college merkt op dat deze grensbedragen en verplichtingen makkelijk kunnen worden ontweken. Bijvoorbeeld door meerdere kleine giften te doneren of juist door giften te bundelen waardoor de herleidbaarheid afneemt. Hierdoor is het effect van de verplichtingen beperkt. Het college adviseert duidelijk te maken of maatregelen worden getroffen om ontwijking tegen te gaan.
Alternatieven maatregelen onduidelijk
Het voorstel heeft tot doel de weerbaarheid van de democratie en van politieke partijen te versterken. Landelijke partijen moeten daarom voortaan advertenties centraal en openbaar registreren. Het college constateert dat niet duidelijk is hoe deze transparantieverplichtingen zich verhouden tot andere maatregelen die kunnen bijdragen aan het versterken van de weerbaarheid, zoals het versterken van onderzoeksjournalistiek. ATR adviseert deze duidelijkheid alsnog te verschaffen.
Schrappen registratieplicht
Partijen moeten volgens het voorstel giften registreren en openbaar maken. Doel hiervan is om onwenselijke (financiële) beïnvloeding van politici en politieke partijen tegen te gaan. Bedragen tussen de 50 en 200 euro moeten decentrale partijen wel registreren, maar niet openbaar verantwoorden. Deze registratieplicht is onnodig belastend. Het college adviseert daarom de verplichte registratie van bedragen onder de transparantiegrens te schrappen.
Werkbaarheid voor politieke partijen onduidelijk
Het wetsvoorstel maakt niet duidelijk wat wel en niet onder een politieke “advertentie” valt. Hierdoor is niet helder hoeveel handelingen en tijd partijen kwijt zullen zijn om aan deze verplichtingen te kunnen voldoen. Bovendien heeft het college twijfels bij de werkbaarheid van het registreren van giften in natura. ATR adviseert de inhoud en de werkbaarheid van de nieuwe verplichtingen te verduidelijken.
Analyse regeldrukeffecten onvoldoende
Het voorstel bevat geen kwantitatieve analyse van de regeldrukeffecten. Hierdoor is de impact van de verplichtingen onduidelijk. Voor onderbouwde besluitvorming over het voorstel is dit inzicht wel van belang. Het college adviseert daarom de regeldrukeffecten van de wijzigingen kwalitatief én kwantitatief te beschrijven, conform de Rijksbrede methodiek.